گنبد سرخ


عکس اول گنبد سرخ عکس دوم گنبد سرخ

گنبد سرخ مراغه نام یک بنا به ساخت سال 542 هجری قمری در دوره سلجوقی است . سبک معماری این بنا به شیوه رازی است . گنبد سرخ یکی از قدیمی‌ترین بنای دورهٔ اسلامی در استان آذربایجان شرقی می‌باشد که در قسمت جنوب غربی شهر مراغه قرار گرفته ‌است . نام بانی بنا و تاریخ احداث آن ‌را می‌توان از کتیبهٔ جبههٔ شمالی و نام سازندهٔ آن را از کتیبهٔ غربی ملاحظه نمود .

 آنچه از این کتیبه‌ها برداشت می‌گردد این است که بنای گنبد سرخ در سال 542 هجری به‌ دستور «عبدالعزیز بن محمود بن سعد یدیم» رییس آذربایجان در دورهٔ سلجوقیان و به وسیلهٔ «بنی‌بکر محمد بن بندان بن محسن معمار» ساخته شده ‌است . با شروع ساخت این بنا دورهٔ رازی در معماری ایران به پایان رسیده و این بنا نقطهٔ عطف و شروع معماری آذری می‌باشد که تلفیق آجر و کاشی و استفاده از کاشی در تزیین بناهای تاریخی در ایران از مشخصه‌های این دوره ‌است .

به ‌طور کلی گنبد سرخ بنایی مربع ‌شکل است متشکل از سردابه و اتاق اصلی که بر روی سکوی سنگی قرار دارد و به وسیلهٔ هفت ردیف پله می‌توان به آن دسترسی یافت . پنج پله در جلوی سکو واقع شده و پلهٔ ششم و هفتم جزء آستانهٔ درگاه محسوب می‌شوند .

این گنبد دارای ۴ ضلع بوده ، کتیبهٔ ضلع شمالی نشانگر اسم و القاب بانی گنبد و تاریخ احداث بنا می‌باشد و کتیبهٔ ضلع شرقی و جنوبی آن آیات قرانی و ضلع غربی آن حاکی از نام سازندهٔ بنا می‌باشد . کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند این بنا قبل از رصدخانه مراغه برای تعیین ماه‌های سال و ساعات روز کاربرد داشته و سوراخ‌های ایجاد شده بر ضلع‌های این بنا نشانگر این امر است . این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شمارهٔ ثبت 134 به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است .