یخچال نیم‌ور


عکس اول یخچال نیم‌ور عکس دوم یخچال نیم‌ور

یخچال نیم‌ور در شهرستان نیم‌ور و در یک کیلومتری میدان سنگ قرار دارد . این بنا تنها یخچال باقیمانده در منطقه میان خمین و دلیجان است که هنوز پابرجا مانده ‌است ولی امروزه کارکرد خود را از دست داده ‌است . نمای بیرونی یخچال که به شکل گنبد مخروطی است که بر اثر بارش‌های جوی فرسایش یافته و در بدنهٔ آن آثار فرسایش به چشم می‌خورد . این بنا با شماره 19024 در اسفند ماه سال 1385 در فهرست آثار ثبت شدهٔ ملی قرار گرفته ‌است . ضخامت دیوارهای این بنا بیش از یک متر است . نمای داخلی گنبد با آجر کار شده و شکل هندسی زیبایی را به وجود آورده ‌است . ارتفاع یخچال از محل مخزن تا انتهای مخروط تقریبا 10 متر است . مخزن یخچال با خاک پر شده‌ است .
طرز کار این یخچال به این صورت بوده که میراب‌ها در فصل زمستان ، برای تهیه یخ آب قنات و یا نهرها را به حفره‌ها و گودال‌هایی که در نزدیک بنای یخچال بوده هدایت می‌کردند . بعد از آماده‌شدن یخ ، با کمک مردم یخ‌ها را خرد می‌کردند و روی بستری از کاه در چالهٔ یخچال می‌ریختند . پس از پر شدن چاهٔ یخچال ، در آن را با گل می‌بستند و عایق‌کاری می‌کردند . در فصل تابستان درب یخچال را باز کرده و از یخ آن استفاده می‌کردند . نوع ساخت یخچال و دیوارهای قطور آن ، مانع از آب‌شدن سریع یخ می‌شده ‌است . در فصل تابستان ، یخچالدار در یخچال را می‌گشود و با استفاده از ابزارهایی نظیر کلنگ و یا اره یخ‌ها را به صورت قطعه درآورده تا انتقال آنها به نقاط مسکونی فراهم شود .